Net als het beroemde Requiem is Mozarts Mis in c kl.t. (KV 427) een onvoltooid werk. Van de twee in hoofdlijnen gecomponeerde Credo-delen is de instrumentatie niet afgemaakt, en van de afgemaakte delen Sanctus en Benedictus is de hoofdpartituur verloren gegaan en moet worden gereconstrueerd uit Mozart wel bewaard gebleven blazerspartituur en secondaire bronnen. Uitvoeringen van de mis zijn alleen mogelijk in completeringen van de hand van andere auteurs.

Voor elk van beide werken zijn acht of negen completeringen voorhanden. Slechts voor het Requiem bestaat er een completering uit Mozarts eigen tijd, die van zijn assistent Franz Xaver Süßmayr, en hoewel hevig bekritiseerd vanaf de vroegste uitvoeringen, zijn er sterke aanwijzingen dat deze versie op zijn minst gedeeltelijk is gebaseerd op informatie van de componist. Daarom geldt deze versie als de standaardversie. Voor de Mis in c-klein echter is zo’n historische completering er niet. De enig beschikbare uitvoeringsversies dateren uit de twintigste en eenentwintigste eeuw. Al deze versies zijn echter op serieuze kritiek gestuit en geen ervan heeft het gebracht tot de status van standaardversie.

De onderzoeksvraag van deze dissertatie is of het mogelijk zou zijn tot een meer overtuigende completering te komen door het combineren van (a) de meest recente bevindingen van de historische musicologie, (b) historisch geïnformeerde muziektheorie (contrapunt, harmonie, analyse), (c) gedetailleerde kennis van Mozarts typische stijl van componeren en instrumenteren (d) de ervaring van enkele decennia historisch geïnformeerde uitvoeringspraktijk. In deze dissertatie hoop ik aan te tonen dat een dergelijke combinatie inderdaad tot een meer bevredigend resultaat kan leiden.

Het proefschrift bevat twee delen, ‘Part A: Text’, en ‘Part B: Music’. ‘Part A’, het tekstdeel, vat de actuele stand van het historisch onderzoek over het werk samen, behandelt de muzikale bronnen in detail (autograaf, secundaire handgeschreven bronnen en vroege edities), analyseert het werk en de verschillende delen ervan in relatie to Mozarts compositie- en instrumentatietechnieken in soortgelijke voltooide werken en werken waaraan hij mogelijk een voorbeeld heeft genomen, verkent de mogelijkheden tot completering van de incomplete delen, bespreekt de tot dusver gepubliceerde versies, en presenteert, tot slot, een nieuwe versie. De hierin gemaakte keuzen worden onderbouwd met vele voorbeelden uit Mozarts voltooide werken, inclusief de voltooide delen uit de Mis zelf, en werken van Bach en Händel (o.a.) die Mozart met groot enthousiasme bestudeerde in de periode waarin hij aan de c-klein-Mis werkte. Een slothoofdstuk vat de voornaamste bevindingen samen en reflecteert op de relatie tussen muziekwetenschap, muziektheorie, orkestratie en uitvoeringspraktijk, en tevens op de bijzondere aard van academisch onderzoek van de kunsten.

‘Part B’ is een complete partituur van de nieuw voltooide delen ‘Credo in unum Deum’, ‘Et incarnatus est’, en het nieuw gereconstrueerde Sanctus en Benedictus. Deze vier delen zullen samen met het opnieuw geredigeerde Kyrie en Gloria uitkomen in een nieuwe editie van de volledige mis, te publiceren in 2017 door Breitkopf & Härtel, Wiesbaden, Duitsland.

Clemens Kemme is an Amsterdam-based music theorist, arranger, and musicologist, specialized in Mozart, Debussy, Ravel, and jazz. In 2006, he finished new completions of Mozart’s Mass in C minor K. 427 and Requiem for Frans Brüggen’s Orchestra of the Eighteenth Century and the Netherlands Bach Society. His version of K. 427 was recorded in 2012 by Peter Dijkstra and the Chor des Bayerischen Rundfunks.
In October 2017, he obtained his doctorate with a dissertation entitled Mozart’s Unfinished Mass in C minor, K. 427. History, Theory, and Practice of its Completion. His new edition of the Mass was published by Breitkopf & Härtel.