Ruimte creëren voor de kennis die circuleert binnen het Conservatorium en een open podium bieden om deze kennis uit te wisselen: dat is volgens Michiel Schuijer de voornaamste taak van een lector die als opdracht heeft om bij te dragen aan de profilering van het Conservatorium tot kennisinstituut op het gebied van de muziek. Als onderzoeker binnen het kunstvakonderwijs wil Schuijer de hier aanwezige kennis zichtbaar maken.

Sinds begin februari is Schuijer lector Muziek aan het Conservatorium van Amsterdam van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten. De benoeming is een logisch vervolg op zijn werk voor de Master of Music, die in de zomer van 2006 door een internationale visitatiecommissie zeer goed werd beoordeeld.

'Binnen de master is onderzoek een vast onderdeel', vertelt Schuijer. 'Alle studenten realiseren een onderzoeksproject op het terrein van hun hoofdvak. Door de hoofdvakdocenten bij deze projecten te betrekken begint aan het Conservatorium de laatste jaren een onderzoekscultuur te ontstaan.' Schuijer erkent dat dit in het begin voor iedereen een beetje onwennig was. 'Maar als er al sprake was van enige weerstand, dan was die aanzienlijk afgenomen na het eerste master research-symposium in 2004.'

Zoals ieder voorjaar zullen de tweedejaars-masterstudenten van het CvA begin maart tijdens een openbaar vierdaags symposium de resultaten van hun onderzoeksprojecten presenteren. Er is een grote diversiteit aan onderwerpen en presentatievormen, met bijvoorbeeld een workshop over de geïmproviseerde intros van Keith Jarrett, de presentatie en verdediging van een scriptie over dyslexie in het muziekonderwijs, en een lecture-recital met als thema de training van operazangers in de zeventiende eeuw.
Download het programma van het symposium (PDF)
Download de abstracts van het symposium (PDF)

Onderzoek en praktijk
Volgens Schuijer omvat onderzoek in de muziek meer dan alleen muziekwetenschappelijk onderzoek: 'De onderzoeksvragen van musici komen voort uit de muziekpraktijk, en de antwoorden daarop vertalen zich ook weer in praktijk. Maar de vragen moeten duidelijk gesteld, en de antwoorden duidelijk gemotiveerd worden, zowel op grond van wat men weet, als op grond van wat men kan.'

Een concreet voorbeeld is volgens Schuijer het onderzoek van blokfluitist en alumnus Matthijs Lunenburg, die in het kader van de master Muziek onderzoek deed naar improvisatie in de zestiende en zeventiende eeuw. Schuijer: 'Bronnenstudie geeft niet op alle vragen antwoord. Matthijs betrok nadrukkelijk ook zijn ervaring als speler in zijn onderzoek. Hij vroeg zich af waar, en in welke mate, hij een genoteerde melodie met "eigen" noten moest omspelen. De beantwoording van die vraag hangt niet alleen af van wat daarover ooit geschreven is, maar ook van een beoordeling van het klinkende resultaat. Onderzoekende musici komen juist op basis van hun speelervaring tot bijzondere inzichten, en het is belangrijk dat zij de wereld daarvan op genuanceerde wijze in kennis kunnen stellen. Kenmerkend voor onderzoek is, dat dit het individuele overstijgt. Het muziekvak zelf een stuk verder willen brengen, dat is de drijfveer van de onderzoekende musicus.'

Kennisinstituut
In de motivatie voor het lectoraat Muziek constateert Schuijer dat hogescholen momenteel worden uitgedaagd om zich verder te ontwikkelen tot gespecialiseerde kennisinstituten. 'Het is de taak van het lectoraat Muziek om deze ontwikkeling vorm te geven op een manier die bij het conservatorium past. Aan het Conservatorium van Amsterdam bestaat inmiddels al een levendige wisselwerking tussen onderwijs, artistiek onderzoek en de kunstpraktijk. De belangstelling van de docenten voor onderzoek wordt gevoed door wat hun studenten doen; en de masterstudenten kunnen onder meer dankzij een programma van keuzevakken profiteren van de vakkennis en de specialismen van een groot aantal docenten. Nu is het zaak om kanalen te ontwikkelen waarlangs we de beste resultaten van dat artistieke onderzoek ook naar buiten kunnen brengen.'

Aan de andere kant worden conservatoriumstudenten volgens Schuijer relatief laat geconfronteerd met de methodiek van het doen van onderzoek. 'Idealiter zou onderzoekstraining al onderdeel van de bachelor moeten zijn. En dan heb ik het niet over een of ander nieuw vak in het toch al volle bachelorprogramma, maar over de incorporatie van onderzoeksvragen en -vaardigheden in alle onderdelen van de opleiding.'

Dat de kunsthogescholen hun eigen onderzoekslijnen ontwikkelen maakt hen volgens Schuijer tot een interessante partner voor de universiteit. En omgekeerd geldt hetzelfde: 'kunst en wetenschap hebben zich van oudsher vaak begeven in wat Edgar Varèse noemde "a collaboration on the threshold of beauty". We moeten mogelijkheden blijven creëren en impulsen blijven geven voor die samenwerking. De institutionele grenzen tussen kunstvakonderwijs en het wetenschappelijk onderwijs in Nederland mogen de kringloop van de wederzijdse inspiratie van praktijk, praktijkonderzoek en meer fundamenteel of theoretisch onderzoek niet in de weg staan.'