Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden veel componisten vervolgd, en hun muziek verbannen uit alle openbare uitvoeringen. Leo Smit Stichting, opgericht in 1996, zet zich al 25 jaar in om deze muziek terug te vinden en weer naar podia te brengen, vertelt oprichtster Eleonore Pameijer. Na een succesvolle eerste editie van het Forbidden Music Regained Festival kun je op 12 november de tweede editie van het Festival bijwonen, die dit jaar in het teken staat van kamermuziek.
Waarde tijdens oorlogstijd
‘Jij, muziek en natuur: dat zijn de heldere realiteiten van mijn leven.’ Componist James Simon schreef in 1939 zijn geliefde Toni over ‘focussen op wat het meest waardevol is’, in een tijd waarin er verschrikkelijke dingen rond hem gebeurden. Hij is een van de vijfendertig muzikale talenten wiens werk verboden werd en door de Leo Smit Stichting weer werd teruggevonden. ‘Veel werken zijn tijdens de oorlog letterlijk blijven liggen, in kasten, bureaus of bibliotheken,’ vertelt Eleonore. ‘Na de oorlog werd er gefocust op wederopbouw en werd het vooroorlogse repertoire dus vergeten.’ De Leo Smit Stichting werkt al 25 jaar samen met het Nederlands Muziek Instituut en uitgeverij Donemus, om de verdwenen muziek terug te vinden, te digitaliseren, en te drukken.
Uitvoeringstraditie maken
De uitvoering van de herstelde muziek nam het Conservatorium van Amsterdam vorig jaar voor het eerst voor zijn rekening. ‘Onze pianostudenten speelden soms wereldpremières, heel leuk om dat na zo’n tachtig jaar in ere te herstellen,’ vertelt Frank van der Laar, docent piano. ‘Tijdens hun studie spelen studenten vaak Bach, Beethoven, Brahms, stukken waar al een grote uitvoeringstraditie van is. Maar deze vergeten stukken zijn zo divers, en vaak nog nooit uitgevoerd, waardoor studenten met een eigen interpretatie en visie moeten komen. Daarnaast is het ook erg waardevol om te zien hoe de verschillende componisten omgingen met de ellende van die tijd. Dat deden ze allemaal op een heel andere, heel eigen manier.’
Componist uitgelicht: James Simon
Zo gaat op 12 november ook het strijkkwartet van James Simon in wereldpremière. Net als bij de andere componisten zie je in James’ verhaal een noodzaak om zijn vak uit te oefenen. ‘Muziek was zijn leven. Zozeer zelfs dat zijn zoon hem "buitenaards" noemde,’ vertelt Eleonore. Hij bleef tot op het laatste moment zijn heil zoeken in muziek: ‘Het strijkkwartet dat wordt opgevoerd op het festival schreef hij waarschijnlijk in Theresienstadt, het Nederlandse transitkamp. Er was geen partituur van het stuk, enkel vier losse partijen voor de instrumenten.’ Na enkele jaren daar, werd James vervoerd naar Auschwitz: ‘Het laatste wat mensen van hem hebben gezien, is dat hij zittend op zijn koffer met een stuk potlood nog muziek schreef. Het is mooi om te zien dat die gedrevenheid nu eindelijk de aandacht krijgt die het verdient,’ aldus Eleonore.
Wil jij ook bij het Forbidden Music Festival zijn? Meer informatie vind je hier.